Forbach (Frankrijk), 5 februari 1748 – Den Haag, 12 september 1812
Elias Stein wordt nabij Straatsburg geboren in een Joods gezin.
Boek van Elias Stein
Op jonge leeftijd geniet hij al grote bekendheid als schaakleraar. Spoedig is hij één van de beroemdste schakers van zijn tijd, en omstreeks 1800 tel je als schaker pas mee als je bij Stein les hebt gevolgd.
Stadhouder Willem V haalt Stein naar Den Haag om zijn zonen Willem Frederik (de latere koning Willem I) en Willem George Frederik les te geven. Stein heeft meer leerlingen uit koninklijke en hoge adellijke families. Hij is van mening dat schaken niet alleen een spel is, maar ook helpt het strategisch inzicht te ontwikkelen. Hij koppelt schaakstrategie aan oorlogsstrategie en behandelt beide als een spel.
Veel graven en prinsen zijn voorbestemd om legeraanvoerder te worden en in een tijd waarin vrede gedefinieerd wordt als een korte periode tussen twee oorlogen in, is het van groot belang dat zij leren schaken.
In 1789 publiceert Stein Nouvel essai sur le jeu des échecs, avec des réflexions militaires relatives à ce jeu. De originaliteit van het boek wordt overigens betwist, het zou een kopie zijn van L’analyze des échecs van Philidor uit 1747. In het boek wordt de zogenaamde Stein opening besproken, die later Hollandse opening genoemd zou worden: de eerste zet van de damepion d2-d4 moet beantwoord worden met de zet f7-f5.
Stein geniet inmiddels grote faam en is in Nederland onverslaanbaar. Er is zelfs een anekdote bekend dat hij twee schaakpartijen blind simultaan speelt terwijl hij aan het biljarten is.
Hij neemt ook het initiatief om op 15 mei 1803 de allereerste sportvereniging van Nederland op te richten, het Haagse Schaakgenootschap waarvan hij het honorair lidmaatschap aangeboden krijgt. Vanaf die tijd kent Den Haag een bloeiende schaakcultuur. Op 29 december 1852 wordt het Haagse Discendo Discimus (DD) opgericht, de oudste schaakclub van het land.
Zoon en kleinzoon van schaakgrootmeester Elia Stein, wiens portret aan de muur hangt
Stein wordt in de literatuur beschouwd als de Nederlandse grootmeester die veel heeft bijgedragen aan de status van het spel. Maar belangrijker nog is dat hij het schaakspel in Nederland populair heeft gemaakt.
In 1979 vernoemt de gemeente Den Haag een straat in de wijk Kraaijestein naar hem.
Stein trouwt in 1777 in Den Haag met Sara Cohen. In 1778 krijgen ze een zoon, Samuel Elia Stein, die een bekende Haagse geneesheer (stadsdokter) en vroedmeester zal worden.
Het graf van Elias Stein -gestorven in Den Haag, op 12 september 1812- is het meest linkse in een rij van zeven grafstenen aan de voet van een eik. Het wordt opgesierd met twee zeer bijzondere Koheen-handen, gemodelleerd naar de handen van een vrouw.
Bronnen:
- Wikipedia
- Tekst Gilde Rondleidingen
- Den Haag Centraal (artikel Theo Bollerman, 29 oktober 2020)