Dobromil (Polen), 1712 – Den Haag, 1785
Saul Halevi
Rabbi Saul Halevi, ook bekend als R’ Shaul Hager, wordt geboren in een goed gesitueerde Poolse familie als zoon van opperrabbijn Isaac Halevi.
Al snel blijkt hij een briljant Thora student, voorbestemd één van de grote Joodse leiders in Europa te worden. Hij stond bekend om zijn scherp analytisch vermogen, zijn nauwgezette observaties van de Thora, zijn vroomheid en gedisciplineerde stijl van leven.
Op relatief jonge leeftijd wordt hij in 1740 aangesteld als rabbi van een voorname Joodse gemeenschap in Emden (Duitsland).
6 Jaar later vraagt de Joodse gemeenschap te ’s-Gravenhage hem het leiderschap op zich te nemen en hij wordt opperrabbijn van de Asjkenazisch Joodse gemeenschap in Den Haag.
Saul Hager Halevi is een prominente leider tot aan zijn dood in 1785.
Hoewel zeer veeleisend voor zichzelf wat religie betreft, is hij voor de gemeenschap benaderbaar, vriendelijk, grootmoedig, begaan met ieders welzijn en buitengewoon geliefd.
Saul Halevi leidt zijn gemeenschap gedurende 37 jaar en is een gewaardeerd geleerde, autoriteit in Joodse zaken binnen en buiten Europa. Door zijn toedoen wordt Den Haag een belangrijk centrum van Joodse geleerden. Er is zelfs een Hebreeuwse drukkerij/uitgeverij gevestigd.
Zijn invloed reikt tot in achter Indië, zoals vroeger het vaste land van zuidoost Azië, de Indonesische en Filippijnse archipel, werd aangeduid.
Op 27 mei 1778 brengt de geleerde en beroemde rabbijn Chaim Jozeph David Azulai (Chida) vanuit Palestina een bezoek aan Saul Halevi. Per trekschuit komt hij vanuit Amsterdam naar Den Haag, en brengt direct na aankomst een officieel bezoek aan Saul Halevi.
Alhoewel hij slechts een karig salaris krijgt, geeft hij geld aan liefdadigheid en de armen binnen zijn gemeenschap. Tijdens Purim geeft hij zelfs meer weg dan hij verdient.
In 1764 biedt de Joodse gemeenschap hem een portret aan, geschilderd door de Joodse kunstenaar Abraham Polak. Het is een van de weinige portretten van rabbi’s van zijn generatie die bewaard zijn gebleven.
De rouw na zijn overlijden in 1785 is diep en niet alleen de Haagse Joodse gemeenschap, maar ook niet-Joden en leden van de regering begeleiden de gerespecteerde rabbi naar zijn laatste rustplaats.
Aan het hoofd van de zerk van een man staan twee letter P.N. = po nikbar = “hier ligt begraven”.
Aan het voeteinde van de grafsteen staan de Hebreeuwse letters T.N.Ts.B.H.
Dat zijn de eerste letters van de Hebreeuwse woorden “tehi nafsjo tseroera bitsror hachajiem”, hetgeen betekent: “moge zijn ziel gebonden worden in de bundel des levens”.
Tussen de kop- en voettekst bevindt zich de graftekst.
Op de steen van Saul Halevi staat een eenvoudige tekst: “Hij was aw bet din (voorzitter van het joodse gerechtshof) van onze gemeente”.
Jaarlijks komen bezoekers uit binnen- en buitenland bidden bij het graf van Saul Halevi
Nog steeds komen Joden van over de hele wereld naar het graf van rabbijn Halevi. Bij internationale herdenkingen op de begraafplaats werden bij gelegenheid kaarsen op zijn graf gebrand, hetgeen leidde tot vervuiling.
Een Amerikaanse vrouw schonk daarop een metalen brievenbus waarin de kaarsen gebrand konden worden, zodat de grafsteen schoon bleef.
Een reusachtige hand uit de stam van een oude eikenboom lijkt de grafsteen op zijn plek te houden.
In 2017 werd de zerk gerestaureerd: het voegwerk van de fundering werd hersteld en een afgebroken hoekstuk van de zerk weer vastgezet.
Saul Halevi liet veel manuscripten nagelaten, aanvankelijk bewaard in stoffige archieven, waaruit rabbi Pinchas. A. Meyers na 15 jaar onderzoek de Binyan Shaul publiceerde.
Het eerste boekdeel van een reeks bevat een selectie van rabbi Saul’s manuscripten, Thora commentaren, briefwisselingen, meer dan 75 afbeeldingen van bijzondere manuscripten, alsmede uitgebreid biografisch en historisch materiaal.
Dit alles maakt dit boek tot een waardevol document, waarmee Saul Halevi, 220 jaar na zijn overlijden, de wereldwijde erkenning krijgt die hij verdient.
Zijn vrouw Dina ligt naast het graf van haar man begraven.
Bronnen:
- Binyan Shaul Foundation in Jerusalem
- Binyan shaoel, website
- Gids van joods erfgoed; Stoutenbeek en Vigeveno
- Gebundeld Erfgoed: Creveld
- De joodse begraafplaats aan de Scheveningseweg, Püttmann e.a.
- Memorboek, Mozes Heiman Gans