audio3
Den Haag, 4 mei 1787 – Den Haag, 10 januari 1863
Overkapping Hollands Spoor
De naam Enthoven is nog altijd een begrip in Den Haag, ook al is deze grote ijzergieterij- en pletterij sinds 1905 uit de stad verdwenen. Enthoven staat voor het industrieel verleden van Den Haag. Een verleden dat met name in de tweede helft van de negentiende eeuw een grote vlucht neemt en de stad tot ver in de vorige eeuw tot één van de grootste industriesteden van Nederland maakt.
De omvang van het bedrijf en de dominante rol binnen het Haagse bedrijfsleven geven de directeuren een vooraanstaande positie in het maatschappelijk leven van Den Haag. Op vele terreinen zijn ze actief, zowel in bedrijven en besturen, maar ook op het gebied van de charitas, met name in joodse kringen.
Onder de producten van de fabriek horen bijvoorbeeld de nu nog steeds aanwezige lantaarnpalen, hekwerken, gietijzeren bruggen en banken die het straatbeeld bepalen.
Brug Boomsluiterkade
Zij dragen bij aan de kwaliteit en de sfeer van de historische binnenstad en de fraaie Haagse wijken en de overkapping van Hollands Spoor (foto boven) en de brug aan de Boomsluiterskade (foto rechts). Door geheel Nederland komt men op een breed scala aan producten de naam van de firma tegen, als een soort reclame meegegoten in het werk. Stadspompen, bruggen, overkappingen, maar ook grafmonumenten, objecten als grafkruisen, huishoudelijke attributen zoals fornuizen en beelden.
Oorsprong van de familie Enthoven.
Omstreeks 1745 verlaat de joodse handelaar David Joseph (1717-1791) met zijn vrouw het plaatsje Schwetzingen bij Heidelberg om naar Nederland te trekken. Hij heeft 7 zonen en twee dochters. Zoon Israël David Enthoven trouwt met Gelle Simons (1748-1842). Zij schenkt hem 10 kinderen. Israël David handelde in horloges en uurwerken. Het gezin woont sinds 1794 in de Bezemstraat.
De vierde zoon van Simon Israël, Louis Israël, Lion, speelt goed viool. Hij is concertmeester bij de Franse Opera in Den Haag en geeft les aan o.a. Louis Ernst Maritz, afstammeling vaneen rijk Zwitsers geslacht van geschutgieters. Er ontstaat een goede verhouding en Louis Israël verzoekt hem om een lening om in zaken te gaan.
In 1823 richten Louis Israël en de jongste zoon van Maritz, Eduard Bartolomé Louis Maritz, een koperpletterij op die zich voornamelijk bezighoudt met de bouw van schepen aan de Haagse Trekvaart ter hoogte van het huidige Rijswijkseplein. In 1830 wordt de koperpletterij uitgebreid en vernieuwd met een kantoor, smidswinkel en pakhuizen. In 1838 koopt Louis Israël Enthoven de villa Hofrust, een kapitale villa aan de Trekvliet.
In 1848 wordt Maritz uitgekocht en wordt het bedrijf als L.I. Enthoven en Co aangeduid.
Het bedrijf wordt steeds belangrijker. Zo vervaardigt het bruggen, lantaarns, vuurtorens etc. Tot 1905 heeft het bedrijfscomplex van de Pletterij de omgeving van het Zieken en de Weteringkade sterk gedomineerd. Als het bedrijf in dat jaar definitief naar Delft vertrekt, wordt de Pletterij kort daarop met de grond gelijkgemaakt. Enkele jaren later wordt hier de huidige woningbouw gerealiseerd.
In 1845 overlijdt zijn vrouw Catharina Enthoven-Davidson. Van een bijzonder grafmonument dat nooit werd geplaatst, is een ontwerptekening bewaard gebleven. Na in eerste instantie goedkeuring te hebben verkregen, komt er toch bezwaar van de opperrabbijn tegen met name de vaas bovenop. Daarmee zou een afbeelding in een grafmonument worden opgenomen, hetgeen indruist tegen de joodse traditie. Er wordt uiteindelijk een grafsteen met opschrift geplaatst.
In 1863 overlijdt Louis Israël. Het gehele personeel doet de ‘Meester’, zoals hij door het personeel werd genoemd, uitgeleide naar de joodse begraafplaats aan de Scheveningseweg. Daar ligt het echtpaar Enthoven begraven.
De grafsteen wordt in 1927 vernieuwd. Ter nagedachtenis wordt bij de restauratie van de begraafplaats in 1987 het nieuwe toegangshek aangeboden door de familie Enthoven.
Bronnen:
- metaalpletterij en ijzergierterij L.I.Enthoven en Co, sporen van een 19e eeuws Haags grootindustrieel metaalbedrijf, VOM reeks 1996 – 2
- Gebundeld erfgoed, L.B. van Creveld